Uzmanlik; belli bir iste, belli bir konuda bilgi, görüs ve becerisi cok olan kimse, mütehassis, kompetan olarak tanimlanmaktadir TDK, bir cok is ve meslekte uzmanlik becerisi gelismis insan gücü istihdam edilmektedir. Gazetecilik de bu mesleklerden birisidir ve kendine özgü uzmanlik alanlari gelismistir ve gelisim halen devam etmektedir. Haber nitelikli bilgidir. Herhangi bir bilgi, tutarli bir kurgu ve saglam bir dil yapisiyla habere dönüsür. Haberci icin yetenek, beceri, deneyim ve özen temel gerekliliktir Girgin, 1992 1-3. Habercinin bilgi birikimi ve ugrasi alani bir alanda yogunlastiginda, bir baska ifadeyle uzmanlastiginda burada siralanan temel niteliklere ve beceri sahibi olmaya daha da yaklasmaktadir. Bilgiden habere geciste anlasilir bir dil kullanilmasi, haberin daha genis kitleyle kolayca bulusmasina imkan verir. Haberdeki dilin anlasilirligi ise gazetecinin alandaki hakimiyetiyle ilintilidir. Gazetecilikte uzamanlasma haber kaynaklarina ulasma, bilgi toplama ve haberi olusturma süreclerine önemli katki saglamaktadir. Gazetecinin icinde bulundugu is kosullari bazen her alanda haber yazmasini zorunlu kilmaktadir. Örnegin medya kurulusunun bir ülke veya bir sehirde tek muhabiri varsa, ya da gece, hafta sonu veya resmi tatil nöbetlerinde bir muhabir görev yapiyorsa o muhabir her konuda veya her alanda haber yazma zorunlulugu icindedir, sadece haber yazmak da yetmeyebilir, fotograf ve video cekip bunlari islemesi gerekebilir. Gazetecinin her alandaki bilgiyi haber formatina tasiyip haberlestirmesi mümkündür ya da öyle olmalidir görüsü de yaygindir, özellikle haber ajanslarinda ve kadrosu sinirli haber merkezlerindeki algi böyledir, medya pratiginin gercekleri de böyle tezahür etmektedir. Ancak gazetecinin diplomaside, siyasette, polis adliyede, kültür sanatta, ekonomide, sporda, bilimde, savasta, savunmada, barista, arastirmacilikta ve diger alanlarda uzmanlasmasi haber bulma, haber üretme ve haber yazmada gücüne güc katar. Gazeteci gecimini yazdigi haberden saglar, bircok mesleki kurum ve düzenlemelerde gazeteci is tanimi böyledir. Örnegin bir editör ekonomi muhabirinden hem günün rutin gelismelerini izlemesini, hem de özel haber yaparak rakiplerini atlatmasini ister, bu sadece editörün istegi ile gelismez, muhabirin günlük is akisi ve is tanimi tam da böyledir. Iste bu muhabir her gün ekonomi merkezlerindeki haber kaynaklarini tararken toplanti veya konferanslari da izler, haber kaynaklari alana özgüdür, haberde kullandigi kavramlar alana özgüdür ve haberin yenilik unsurunu ortaya koyacak bilgi birikimi o ekonomi muhabirine özgü bir beceri haline gelmektedir. Kisacasi gazetecilikteki uzmanlasma haber isinin gelismisliginin bir parcasidir, konu tipki doktorlarin uzmanlik alanlari gibidir; uzman doktor herhangi bir tani ve tedavide nasil alaninda ehliyet sahibi oluyorsa habercinin uzmanlasmasi da öyledir. Her haberi yazmak durumunda olan muhabir ise pratisyen hekimle ayni pozisyondadir. Vurala 2014 5 göre gazetecilikteki degisikligin nedenini toplumbilimlerdeki degismelere baglamak isin en kestirme yoludur, aslinda gazetecilikte görülen degisiklikleri su dört ana baslik altinda toplamak mümkündür 1.Haber kaynaklari bakimindan degisiklikler görülüyor. Eskiden tek kaynak kullanilarak haber yazilabilirdi, bugün cok haber kaynagi kullanmak hemen hemen zorunlu ama sonunda ancak bir haber ortaya cikabiliyor. 2.Eskiden habere konu olan düsünce genelde tek bir devlet dairesinden kaynaklanabilirdi, yani tek bir haber kaynagi vardi. Günümüzde ise haber kaynagi, cogu kez bilgisayarda acilmis bir dosya olabiliyor. 3.Eskiden muhabirin uzmanlarla konusabilecek kadar bilgili olmasi haber yapmasi icin yeterliydi. Artik muhabirin kendisinin haber yapmak icin uzman olmasi gerekiyor. 4.Eskiden gazetecilik, her seyden az cok malumat sahibi olunan bir meslek olarak kabul edilirdi. Simdi ise pek cok meslekle uzmanlik yönünden asik atiyor. Gazetecilik lisans programlarinda verilen alan dersleri ile uzman gazetecilige önemli katkilar saglanmaktadir. Narinin 2018 100-102 Dünyada Akademik Siralamasi Yüksek Gazetecilik Lisans Bölümlerinin Ders Programlarinin Analizi baslikli makalesinde, ABDde önde gelen 10 gazetecilik lisans ders programinda uzmanlik alani dersleri söyle yer almaktadir GörselIsitsel Gazetecilik, Radyo, Televizyon, Podcast Gazeteciligi, Spor Haberciligi, Dergi ve Dosya Gazeteciligi, Dijital Gazetecilik, Veri Gazeteciligi ve Veri Görsellestirme, Multimedya Gazetecilik, Ekonomi Haberciligi, Uluslararasi Habercilik, Saglik, Bilim ve Cevre Gazeteciligi, Toplumsal Adalet, Kamu Sorunlari, Kamu Gazeteciligi, Topluluk Gazeteciligi, Arastirmaci Gazetecilik, Catisma, Müzakere, Arabuluculuk ve Sivil Alan Gazeteciligi, RöportajGörüsme, Yerel Gazetecilik ve Kent Sorunlari, Yurttas Gazeteciligi, Aciklayici Habercilik, Aktüel Habercilik, Edebi Gazetecilik, Mobil Gazetecilik, Müzik Gazeteciligi, Sanat Haberciligi, Siyasal Habercilik, Yaratici Yazma, Yorum Gazeteciligi, Din Haberciligi, Anlati Haberciligi, Belgesel Gazetecilik, Deneyimsel Gazetecilik, Egitim Haberciligi, Eglence Haberciligi, Harita Anlaticiligi, Tüketici Haberciligi, Yasam Haberciligi. Ankarada egitim veren en eski iki iletisim fakültesinin gazetecilik programlarindaki uzmanlik alan derslerinin genellikle alanda uzman gazeteciler tarafindan verilmesi tercih edilmektedir ve ilgili dersler söyle siralanmaktadir Ankara Üniversitesi Iletisim Fakültesi Gazetecilik Bölümü uzmanlik alan dersleri Spor Muhabirligi, Kent ve Cevre Gazeteciligi, Grafik Tasarim, Robotik Kodlama ve Dijital Teknolojik Ürünler, Parlamento Muhabirligi, Egitim Kültür ve Sanat Muhabirligi, Arastirmaci Gazetecilik, Siyaset Muhabirligi, Televizyon Haberciligi, Basin Fotografciligi, Saglik Iletisimi, Internet Gazeteciligi Webde Tasarim, Ekonomi Muhabirligi, Diplomasi Muhabirligi, Yeni medya ve Yeni Gazetecilik, Bilim Iletisimi ve Haberciligi. Ankara Haci Bayram Veli Üniversitesi Iletisim Fakültesi Gazi Üniversitesinden ayrilan Gazetecilik Bölümü uzmanlik alan dersleri Televizyon Gazeteciligi, Basin Fotografciligi, Basin Yayin Editörlügü, Kültür ve Sanat Dergiciligi, Grafik Tasarim, Internet Gazeteciligi, Polis Adliye Muhabirligi, Magazin Muhabirligi, Siyasi Parti Muhabirligi, Yurttas Gazeteciligi, Ajans Muhabirligi, Masaüstü Yayincilik, Web Tasarimi, Egitim Muhabirligi, Ekonomi Muhabirligi, Parlamento Muhabirligi, Diplomasi Muhabirligi, Medya Muhabirligi, Spor Muhabirligi, Drone Gazeteciligi. Gazetecilik ders programlarinda gözlenen en temel degisim, alan derslerindeki degisim, alan derslerindeki cesitlenme ve artistir. Medya ekosisteminin cesitli teknolojik aygitlarla farkli kanallarda calisabilecek gazetecilere ihtiyac duymasi nedeniyle, multimedya derslerinde artis gözlenmektedir Narin, 2018 106. Teknolojinin beraberinde getirdigi uzmanlasma zorunlulugu, her alanda oldugu gibi gazetecilikte de kendisini göstermektedir. Bu calismada; akademiden cok degerli ögretim elemanlarinin yani sira alanda uzman gazeteciligi yillarca deneyimlemis, pratigin icinde yogurulup yer yer egitime dahil olmus cok degerli gazetecilerin ve lisansüstü egitim yapan yine cok degerli arkadaslarimizin yazdigi bölümlere yer verilmistir. Elbette basindaki uzman gazetecilik alanlarina dair basliklar daha da artirilabilir ve incelemeye dahil edilebilir. Umur ISIK ve Konur Alp KOZ Degisen Haber Ekosisteminde Seo Haberciligi Etik Bir Degerlendirme baslikli calismalarinda, internet haberciligi acisindan meslegin profesyonelleri tarafindan da zorunluluk olarak görülen arama motoru optimizasyonunun haberi yaralamadan nasil yapilmasi gerektigi üzerine düsüncelerini paylasmaktadirlar. Yalnizca arama motorlarinda görünür olmak ve trafik elde etmek icin yapilan haber görünümlü kötü örnekler üzerinden bir degerlendirme yapilan calismada SEO örnekleri; arama egilimlerine göre haber dizayni, evergreen icerikler, teshir unsurlariyla haber kurgusu ve bulmaca haberler olmak üzere dört kategoride incelenmistir. Calismada, haber sitelerinde istihdam edilen SEO uzmanlarinin yazilim ve teknik bilgilerinin yaninda haber yazma ve redaksiyon konusundaki yeteneklerinin de gelistirilmesi gerektigi ifade edilirken, genel yayin politikasi, kurumsal kimlik, yayincilik ve etik ilkeler konusunda da egitim almalarinin önemine vurgu yapilmaktadir. Yazarlar ayrica calismalarinda habercilik penceresinden bir SEO editörünün dikkate almasi gereken ve yapilmasi gerekli düzenlemeler üzerinde durmaktadirlar. Bununla birlikte calismada, hileli yöntemlerle gerceklestirilecek suni yükselisler yerine kamu yararini gözeten ilkeli bir yayincilik anlayisi benimsenmesi gerektiginin alti cizilmektedir. Feyyaz FIRAT, Bilim ve Teknoloji Gazeteciliginde Sorunlar ve Cözüm Önerileri Üzerine Bir Degerlendirme baslikli bölümde bilim ve teknoloji haberciligini kavramsal düzeyde tartisarak, bilim ve teknoloji haberciliginin sorunlarinin neler oldugu, bu sorunlarin sebepleri ve sonuclariyla ilgili kapsamli bir cerceve cizmektedir. Calismada, bilim ve teknoloji gazeteciliginin, herhangi bir uzmanligi olmayan siradan bir okuyucu icin anlasilmasi güc olan bilimsel makaleleri, ilgi cekici bilimsel gerceklikleri, güncel bilimsel ve teknolojik gelismeleri topluma anlasilir bir dille aktarmak üzere ortaya cikmis bir alan olduguna vurgu yapilmaktadir. Gerek dünyada gerekse ülkemizde bilim ve teknoloji haberciligi alaninda birtakim problemler olduguna deginilen calismada, bu sorunlarin, bilim ve teknoloji haberlerinin metinlerinden, okuyuculardan, habercilerden veya bizzat haber kuruluslarindan kaynaklanabildigi ifade edilmektedir. Bilim ve teknoloji gazeteciliginin iyilestirilmesine yönelik var olan cabalardan da söz eden Firat, bu noktada lise ve üniversite ögrencilerine yönelik egitimler verildigini ve egitim programlari hazirlandigini belirtmektedir. Özlem SIMSEK CELIK, Saglik Gazeteciligi baslikli bölümde saglik gazeteciligi ve haberciliginin ne oldugu, önemi, saglik habercisinin kim oldugu, saglik haberlerini diger haber türlerinden farkli kilan konu, icerik, kaynak, görsel ve dil kullaniminin nasil olmasi gerektigi ve saglik gazeteciliginde uyulmasi gereken etik ilke ile kurallarin nasil olmasi gerektigi üzerine bir degerlendirme yapmaktadir. Saglik gazeteciliginde insanlarin hayatini yakindan ilgilendiren haberlerin; bilgi ve tecrübe süzgecinden gecirilmeden, dogru kaynaklara basvurulmadan, arastirilmadan hazirlanmasi ve yayimlanmasinin hedef kitle icin tehlike arz edebilecegi gibi telafisi mümkün olmayan sonuclara neden olabilecegi belirtilirken, saglik gazeteciliginin ciddi bir uzmanlik gerektirdiginin alti cizilmektedir. Bu nedenle saglik gazeteciliginin; gazetecilik meslegine yeni baslayan, haber yazmayi yeni ögrenen, haber kaynagi bakimindan cevresi olmayan ve saglik bilgisi yetersiz kisilerce yapilacak bir meslek olmadigi ifade edilen calismada gazetecilik ve tip etiginin bir arada olmasinin önemine deginilmektedir. Calismada, saglik gazeteciliginin; hedef kitle, kaynak ve iletisim araci baglaminda bir cikar ile beklenti gözetilmedigi, tip ile gazeteciligin temel deger ve unsurlariyla birlikte toplum sagliginin gözetildigi, olumlu saglik davranisina yönlendirdigi, insan sagligini ve yasam kalitesini artirdigi takdirde deger kazanabilecegi vurgulanmaktadir. Onur SEN Robot Gazetecilik baslikli bölümde gazetecilik pratiklerine farkli bir boyut kazandiran robot gazeteciliginin insan gazetecilerin rolünü üstlenmesi ve haber odalarinda yarattigi degisimlere odaklanmaktadir. Calismada yapay zeka ve algoritmalarla haber üretimini gerceklestiren robot gazetecilerin, sagladigi avantajlarin yaninda birtakim olumsuzluklari da beraberinde getirdigi ifade edilmektedir. Robot gazetecilerin, ürettikleri haberlerin rutin türde olmasi, haber iceriklerinde yapilandirilmis veri kullanmalari, yaraticiliklarinin sinirli olmasi, algoritma ögretmelerinin disina cikamamasi ve arastirmaci gazetecilik potansiyelinin olmamasi nedeniyle insan gazetecilerin yerine gecemeyecegi belirtilmektedir. Robot gazetecilikte, etik sorunlarin disinda hukuksal cercevede de sorunlar bulunduguna dikkat cekilen calismada robot gazeteciliginin, sorunlu yanlari bulunsa da günümüz ekosistemi göz önüne alindiginda, okur kitleye, haber kuruluslarina ve gazetecilik pratiklerine getirdigi olanaklarla islevsel olarak degerlendirilebildigine vurgu yapilmaktadir. Adalet GÖRGÜLÜ AYDODU ve Onur DURSUN, Yerel Basin Dün, Bugün ve Yarin baslikli bölümde, Türkiyede ve dünyada yerel basinin genel görünümünü akademik calismalar üzerinden incelemektedir. Türkiyede yerel basinin gecmisten günümüze nasil bir dönüsüm gecirdigine iliskin bilgiler aktaran Görgülü Aydogdu, uluslararasi literatürde incelenen yerel basin eksenli calismalar baglaminda dünyada yerel basinin durumuna iliskin genel bir degerlendirme sunmaktadir. Yerel basinin hem iyi isleyen bir yerel demokrasiyi hem de ortak bir yerel kamusal alani sürdürmek icin büyük önem tasidigi belirtilen calismada, böyle önemli bir misyon üstlenen yerel basinin günümüzde basta ekonomik sorunlar olmak üzere bircok sorunla karsi karsiya oldugu ifade edilmektedir. Dünyada yerel basina yönelik uygulanan basarili ve tartismali farkli is modellerinden de söz edilen calismada, okuyucu sayisi ve reklam gelirleri düsen yerel gazetelerin hala bircok ülkede güclü bir konuma sahip olmasinda ödeme duvarlarinin büyük etkisi olduguna vurgu yapilmaktadir. Dijitallesme ile birlikte degisen gazetecilik anlayisinin yerel basina etkisi üzerinde durulan calismada, internetin yerel gazetecilerin rutinlerine tamamen entegre olsa da sorunlarin cözümüne care olamadigi belirtilmektedir. Calismada, yerel basinin yerelligin gücünü kullanarak bir fark yaratmadigi sürece bu sorunlari yasamaya devam edecegi yorumu yapilmaktadir.
Hinweis: Dieser Artikel kann nur an eine deutsche Lieferadresse ausgeliefert werden.
Hinweis: Dieser Artikel kann nur an eine deutsche Lieferadresse ausgeliefert werden.