1362 yilindan önce yazilmis olan Harezm Türkcesi Fal Kitabi, Islamiyet etkisinde gelisen Türk edebiyatinin ilk falnamesidir. Bugüne kadar XIV. yüzyilda Harezm Türkcesiyle yazilmis cok az sayida eser tespit edilebilmis olup bu az sayidaki eserin de kahir ekseriyeti XIV. yüzyildan sonra istinsah edilmistir. XIV. yüzyilda yazilip yine ayni yüzyilda istinsah edilmis olmasi, bu eseri Türkoloji arastirmalari icin oldukca ehemmiyetli hale getirmektedir. Eseri Türk dili tarihi bakimindan mühim kilan bir diger özelligi de dönemin diger eserlerine nazaran cok sayida Oguzca unsur barindirmasidir. Bilhassa söz varligi noktasinda yogunlasan bu Oguzca unsurlarin bir kismi Dvanu Lugatit-Türkte Oguzca kaydi düsülen dil malzemesiyle bir kismi da Eski Oguz Türkcesi metinleriyle ortaklik göstermektedir. Diger Harezm Türkcesi metinlerinde görülmeyen Eski Oguz Türkcesine mahsus bircok sözcügü ihtiva etmesi, eserin mechul yazarinin XI-XIII. yüzyillar arasinda kalabalik kitleler halinde Anadoluya intikal eden soydaslarina katilmayarak Bati Türkistanda kalan bir Oguz zümresine mensup olduguna isaret etmektedir. Eserin bu vasfi, Harezm Türkcesi ile Eski Oguz Türkcesi arasinda dogrudan baglanti kurabilmemizi saglamasi bakimindan son derece mühimdir. Harezm Türkcesi Fal Kitabinin bazi sayfalarinda muhtelif sahislara acilmis fallarla ilgili derkenar notlari mevcuttur. Bu fallardan biri Seyh mahlasli divan sairi Mevlana Sinana, biri de Anadolu Beylerbeyi Oruc Bey ve onun halefi Hamza Beye acilmistir. Böylelikle eserin II. Murad döneminde Edirne Sarayinda fal bakmak icin kullanilmis oldugu anlasilmaktadir. Bu derkenar notlarinda Dogu ve Bati Türkcesi unsurlarinin bir arada görülmesi de XV. yüzyilin ilk yarisinda Edirne Sarayinda müneccim olarak görev yapan ve Bati Türkcesini sonradan ögrenmis olan bir Dogu Türkü bulundugunu göstermektedir. Gerek konusu gerekse lisani karakteri bakimindan dönem eserleri arasinda biricikligi haiz olan Harezm Türkcesi Fal Kitabinin eldeki dil malzemesinin cok kisitli olmasi nedeniyle Türk dilinin henüz tam anlamiyla aydinlatilamamis inkisaf merhalelerinden birinin aydinlatilmasi noktasinda büyük fayda saglayacagi kanaatindeyim.
Hinweis: Dieser Artikel kann nur an eine deutsche Lieferadresse ausgeliefert werden.
Hinweis: Dieser Artikel kann nur an eine deutsche Lieferadresse ausgeliefert werden.