Alter Kacyzne
Dramaturg, poeta, autor opowiadan.
Pochodzil z ubogiej wilenskiej rodziny robotniczej - jego ojciec byl murarzem, a matka krawcowa. Alter poczatkowo uczyl sie u melameda, potem uczeszczal do rosyjsko-zydowskiej szkoly podstawowej. Przez caly ten czas samodzielnie poglebial tez swoja wiedze z róznych dziedzin. Po smierci ojca postanowil przerwac nauke i wyjechal do wuja mieszkajacego w Jekaterynoslawiu (obecnie Dniepropietrowsk), od którego nauczyl sie zawodu fotografa.
Debiut literacki Altera Kacyzne przypada na rok 1909, kiedy to Szymon An-ski wydrukowal w swoim periodyku "Jewrejski mir" dwa jego opowiadania napisane w jezyku rosyjskim.
W 1910 Kacyzne wyjechal do Warszawy, gdzie zalozyl swoje, legendarne potem, atelier fotograficzne. Bezposrednim impulsem do przeprowadzki byla osoba mieszkajacego w Warszawie Icchoka Lejbusza Pereca. Pod jego wplywem Kacyzne zaczal pisac w jezyku jidysz (choc oprócz rosyjskiego doskonale znal tez: polski, niemiecki, francuski i hebrajski), a przez krytyków obwolany zostal pierwszym uczniem "szkoly Pereca". W roku 1915, po smierci Pereca, Alter Kacyzne napisal wspomnienie o swoim Mistrzu, które bylo pierwszym opublikowanym przez niego tekstem w jezyku jidysz. Jego debiutem literackim w tym jezyku, byl z kolei fragment poematu Der Gajst der mejlech (Duch-Król) wydany w 1918 roku w Kijowie. Tytul nawiazywal do poematu historiozoficznego Król-Duch autorstwa Juliusza Slowackiego.
Po smierci Preca, Kacyzne odnowil znajomosc z przebywajacym w Warszawie od 1918 An-skim, z którym dawniej intensywnie korespondowal wymieniajac poglady i nowiny z zydowskiego zycia kulturalnego. Po smierci An-skiego (8 listopada 1920) Kacyzne, zgodnie z ostatnia wola pisarza, dopisal trzeci akt niedokonczonej sztuki Dzien i noc, która potem z powodzeniem grana byla na deskach europejskich teatrów zydowskich.
W latach 20. na zamówienie nowojorskiego dziennika "Forwerts", Alter Kacyzne fotografowal zycie w zydowskich miasteczkach Europy Srodkowo-Wschodniej. Jednoczesnie wspólpracowal takze z dzialajaca w Warszawie awangardowa grupa artystyczna Chaliastre (nigdy nie zostal jednak jej oficjalnym czlonkiem).
Byl wspólzalozycielem literackiego pisma "Literarisze Bleter", wspólredagowal takze periodyki: "Di Tejwe", "Di Glokn", "Literatur", "Der Frajnd". W "Bicher welt", "Ilustrirte welt", "Folkscajtung" i in. publikowal wiersze, ballady ludowe, fragmenty utworów dramatycznych, eseje o literaturze, sztuce i teatrze. Ten szeroki wachlarz wybieranych przez niego form literackich dobrze pokazuje ciagla potrzebe do eksperymentowania, testowania mozliwosci literatury, szukania najbardziej odpowiedniej formy wyrazu dla tresci, które chcial przekazac. Jednoczesna dzialalnosc na polu fotografii i literatury znalazla swoje odbicie w charakterystycznym dla Kacyzne sposobie opisu - obrazowosci, wrazliwosci na barwy, a takze umiejetnosc "kadrowania" obrazów literackich.
Inspiracje czerpal zarówno z tradycji zydowskiej jak i kultury europejskiej próbujac polaczyc je ze soba w swojej twórczosci.
W 1939 roku wyjechal wraz z zona i córka do Lwowa, gdzie przez jakis czas pracowal w miejscowym radio i teatrze. Po wejsciu Niemców do Lwowa ucieka do Tarnopola. 7 lipca 1941 roku zostal zamordowany przez Ukrainców podczas pogromu w Tarnopolu.
Dramaturg, poeta, autor opowiadan.
Pochodzil z ubogiej wilenskiej rodziny robotniczej - jego ojciec byl murarzem, a matka krawcowa. Alter poczatkowo uczyl sie u melameda, potem uczeszczal do rosyjsko-zydowskiej szkoly podstawowej. Przez caly ten czas samodzielnie poglebial tez swoja wiedze z róznych dziedzin. Po smierci ojca postanowil przerwac nauke i wyjechal do wuja mieszkajacego w Jekaterynoslawiu (obecnie Dniepropietrowsk), od którego nauczyl sie zawodu fotografa.
Debiut literacki Altera Kacyzne przypada na rok 1909, kiedy to Szymon An-ski wydrukowal w swoim periodyku "Jewrejski mir" dwa jego opowiadania napisane w jezyku rosyjskim.
W 1910 Kacyzne wyjechal do Warszawy, gdzie zalozyl swoje, legendarne potem, atelier fotograficzne. Bezposrednim impulsem do przeprowadzki byla osoba mieszkajacego w Warszawie Icchoka Lejbusza Pereca. Pod jego wplywem Kacyzne zaczal pisac w jezyku jidysz (choc oprócz rosyjskiego doskonale znal tez: polski, niemiecki, francuski i hebrajski), a przez krytyków obwolany zostal pierwszym uczniem "szkoly Pereca". W roku 1915, po smierci Pereca, Alter Kacyzne napisal wspomnienie o swoim Mistrzu, które bylo pierwszym opublikowanym przez niego tekstem w jezyku jidysz. Jego debiutem literackim w tym jezyku, byl z kolei fragment poematu Der Gajst der mejlech (Duch-Król) wydany w 1918 roku w Kijowie. Tytul nawiazywal do poematu historiozoficznego Król-Duch autorstwa Juliusza Slowackiego.
Po smierci Preca, Kacyzne odnowil znajomosc z przebywajacym w Warszawie od 1918 An-skim, z którym dawniej intensywnie korespondowal wymieniajac poglady i nowiny z zydowskiego zycia kulturalnego. Po smierci An-skiego (8 listopada 1920) Kacyzne, zgodnie z ostatnia wola pisarza, dopisal trzeci akt niedokonczonej sztuki Dzien i noc, która potem z powodzeniem grana byla na deskach europejskich teatrów zydowskich.
W latach 20. na zamówienie nowojorskiego dziennika "Forwerts", Alter Kacyzne fotografowal zycie w zydowskich miasteczkach Europy Srodkowo-Wschodniej. Jednoczesnie wspólpracowal takze z dzialajaca w Warszawie awangardowa grupa artystyczna Chaliastre (nigdy nie zostal jednak jej oficjalnym czlonkiem).
Byl wspólzalozycielem literackiego pisma "Literarisze Bleter", wspólredagowal takze periodyki: "Di Tejwe", "Di Glokn", "Literatur", "Der Frajnd". W "Bicher welt", "Ilustrirte welt", "Folkscajtung" i in. publikowal wiersze, ballady ludowe, fragmenty utworów dramatycznych, eseje o literaturze, sztuce i teatrze. Ten szeroki wachlarz wybieranych przez niego form literackich dobrze pokazuje ciagla potrzebe do eksperymentowania, testowania mozliwosci literatury, szukania najbardziej odpowiedniej formy wyrazu dla tresci, które chcial przekazac. Jednoczesna dzialalnosc na polu fotografii i literatury znalazla swoje odbicie w charakterystycznym dla Kacyzne sposobie opisu - obrazowosci, wrazliwosci na barwy, a takze umiejetnosc "kadrowania" obrazów literackich.
Inspiracje czerpal zarówno z tradycji zydowskiej jak i kultury europejskiej próbujac polaczyc je ze soba w swojej twórczosci.
W 1939 roku wyjechal wraz z zona i córka do Lwowa, gdzie przez jakis czas pracowal w miejscowym radio i teatrze. Po wejsciu Niemców do Lwowa ucieka do Tarnopola. 7 lipca 1941 roku zostal zamordowany przez Ukrainców podczas pogromu w Tarnopolu.
- Ur.
- 31 maja 1885 w Wilnie
- Zm.
- 7 czerwca 1941 w Tarnopolu
- Najwazniejsze dziela:
- Der Gajst der mejlech (1918, Duch-król, poemat), Arabeskn (1922, Arabeski) Sztarke un szwache (1929-1930, Silni i slabi, powiesc)
- Dziela przelozone na jezyk polski:
- Chore perly i inne opowiadania (przel. Michal Friedman, Wydawnictwo Dolnoslaskie - seria Biblioteka Pisarzy Zydowskich, Wroclaw 1999, fragm. takze [w:] "Literatura na swiecie" nr 12(161)/1984; opowiadanie Nasturcje (przel. Karolina Szymaniak [w:] Warszawska awangarda jidysz. Antologia tekstów, red. Karolina Szymaniak, Gdansk 2005); Fragmenty powiesci Silni i slabi: Stare miasto, przel. Michal Friedman, "Midrasz" nr 13(45) 2001; Dziwny Zyd, przel. Michal Friedman, "Midrasz" nr 3 (59)2002; Remedium dla literatów, przel. Michal Friedman, "Midrasz" nr 5(73) 2003.
Dieser Download kann aus rechtlichen Gründen nur mit Rechnungsadresse in A, B, BG, CY, CZ, D, DK, EW, E, FIN, F, GR, H, IRL, I, LT, L, LR, M, NL, PL, P, R, S, SLO, SK ausgeliefert werden.