Aleviligin Dogusu

Bu calisma Kizilbas-Alevi dindarliginin neleri degil nasillari ile ilgilenmektedir. Kizilbas sufiliginin olusum sürecini cevreleyen toplumsal ve siyasal muhiti incelemek suretiyle, onun yarattigi dindarlik biciminin ideolojik, itikadi ve ameli kaliplarinin arka plan referanslarini ortaya cikarmayi denedim. Esasen kendi ic geleneginde Muhammed Ali Yolu olarak adlandirilan Kizilbas-Alevi dindarliginin inanc ve ritüel boyutlarini anlayabilmek icin öncelikle bu bilincalti yapilarini olusturan arka planin belirlenmesi gerekiyordu. Riza Yildirim, 14.-15. yüzyil dönümünün büyük toplumsal ve siyasal calkantilari icinde Anadoluda Aleviligin dogusunun macerasini anlatiyor. Göcebe Türkmenler Anadoluya göce durduklari 12.-13. yüzyillarda, eski Türk, Mezopotamya ve Anadolu gelenekleri ve inanclariyla müslümanligi nasil bagdastirdilar; nasil bir dindarlikla gelistirdiler Göcebe-asiret yasam tarzina dayali sosyo-politik düzenle, Iran-Islam kültürü ve yerlesiklige dayanan toplum yapisi arasindaki gerilim nasil evrildi ve Osmanli devletiyle iliskileri nasil yoldasliktan düsmanliga dönüstü Bu sürecte tabandaki Türkmen dindarligi ile Safevi doktrini ve Sah Ismail etkisinin bilesimi nasil Kizilbas sufiligini meydana getirdi Bir devrim ideolojisi mahiyeti tasiyan ancak devlet olacak teolojik ve hukuki aygitlari bulunmayan bu olusum, Caldiran Savasinin ardindan nasil bir degisime ugradi ve Mehdici-devrimcilikten uzaklasarak Osmanli dünyasi icinde yerlesmeye yöneldi Hem son derece ayrintili, canli bir hikaye hem de tarihi anlamanin yordamini gösteren, güclü bir teorik analiz.